FEATUREDIkus LiuNegosiuNews

Komunidade Ermera Lamenta Produsaun no Folin Kafé Tuun

Fahe Tutan

Naunil Media (Ermera), Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, husu Ministériu Agrikultura no Peskas (MAP), atu tau matan ba preokupasaun komunidade Ermera ho produsaun kafé ne’ebé tuun no folin ne’ebé ki’ik.

Naunil Media asesu liu-husi pájina espesiál Presidência da República Democrática de Timor-Leste, 19 Novembru 2020.

Prezidente Repúblika hato’o ida ne’e iha diálogu ne’ebé nia halo ho komunidade, autoridade lokál, lia-na’in, konfisoens relijiozu, sosiedade sivil, grupu feto, joven no reprezentante partidu polítiku sira, iha Salaun Parokial Gleno, Ermera.

Pedidu Xefe Estadu nian ba MAP ne’e, relasiona ho preokupasaun husi komunidade no Administradór Munisípiu Ermera, José Martinho Soares, ne’ebé lamenta ho ánimu komunidade atu dezenvolve no kuda kafé iha tinan sira ikus.

“Ho vizita Sua Exelénsia Prezidente Repúblika nian ami populasaun Ermera, ha’u-ata rasik ho Administradór Postu lima, Suku 52, Xefe Aldeia sira, ami hakarak hato’o preokupasaun ne’e ba Ita-Boot nu’udar aman ba nasaun, aman ba Timor-Leste. Ami hein Ita-Boot nia lian bele hatutan ba Governu atu ajuda situasaun iha ami-nia leet. No ohin loron, preokupasaun aatliu tanba kafé nia folin $ 33 sentimus/kg”, relata José Martinho Soares ba Xefe Estadu.

Tuir komunidade sira, antes, kafé ne’ebé sira koileta kada kilo sira fa’an bele hetan $ 50 to’o $ 60 sentimus mas agora lahanesan ona.

“Ita-nia rikusoi Timor-Leste nian ne’ebe rekoñesidu iha mundu mak Kafé Ermera ne’e. Daqui mais tinan 5, 6 tan, ita-nia kafé ida ne’e ba para iha ne’ebe? Tanba ne’e mak Ministru Agrikultura iha ne’e hotu, sira haree oinsá maka ita salva rikusoi ida kafé Ermera ne’e, ho kualidade internasionál ne’ebé ema apresia tebetebes. Tenki haree kona-ba ida ne’e”, subliña Xefe Estadu, ne’ebé sujere atu Ministériu Agrikultura no Peskas, atu buka hatene kauza ba produsaun kafé tuun ne’ebé bele mós provoka husi kutun sira ne’ebé baibain afeta ai-horis.

Hatan ba Preokupasaun ne’e Ministru Agrikultura, Pedro dos Reis, esplika, folin kafé ne’ebé tuun-sa’e, bazeia ba folin iha merkadu internasionál ne’ebé iha influénsia mós husi nasaun produtór kafé sira ne’ebé boot hanesan Brazil no Vietnam.

Nia akresenta MAP kontinua akompaña situasaun ida ne’e no kompromete sei buka solusaun ba kestaun ida ne’e.

Iha diálogu ne’ebé akompaña husi Vise Primeiru Minisru, membru VIII Governu balu, Membru Parlamentu Nasionál husi Komisaun E,F, G no mós husi Korpu diplomátiku sira hanesan Cuba, Uniaun Europeia, Thailandia, Indonézia Nova Nova Zelandia ne’e, Prezidente Repúblika hahú ho esplika dezafiu sira ne’ebé nasaun enfrenta ho impase polítika no desizaun sira ne’ebé nia foti hodi solusiona situasaun ida ne’e.

Tuir Xefe Estadu, desizaun sira ne’ebé nia foti relasiona ho tomada posse membru Governu no desizaun atu mantein VIII Governu, lideradu husi Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak, bazeia de’it ba lei no konstituisaun RDTL.

“Prezidente Repúblika foti desizaun ida ne’e nusentidu atu bele garante estabilidade funsionamentu instituisaun ninian i aumezmu tempu atu responde nesesidade povu nian iha situasaun difísil nia laran”, relasiona ho impaktu impasse polítika no ameasa Covid-19, afirma Prezidente Francisco Guterres Lú Olo.

Nune’e ho situasaun impasse ne’ebé tuir Xefe Estadu rezolve ona, Estadu iha nesesidade atu reafirma fila fali nia autoridade, hodi kria pás no estabilidade hodi konsentra ba dezenvolvimentu.

Iha diálogu ne’e komunidade Ermera aleinde preokupa ho produsaun kafé kontinua lamenta ho kondisaun infrastrutura bázika sira hanesan estrada, eletrisidade, falta Sentru Saúde no kondisaun sira iha iha area saúde, kualidade ensinu, problema veteranus no seluseluktan.

“Prezidente Republika mai para atu rona Ita-Boot sira, la’os ha’u fó resposta para atu hotu ona. Simplesmente rona imi. Ha’u responde saida mak ha’u bele atu nune’e ha’u mós bele uza influénsia-de-majistratura hanesan Prezidente Repúblika hato’o ba ita-nia Primeiru Ministru ba membrus Governu, oinsá Ermera nia problemas iha areas oioin ne’e, sira enkuadra ba sira-nia (Governu) planu”, dehan Prezidente Francisco Guterres Lú Olo, ne’ebé iha okaziaun ne’e fó mós oportunidade ba Vise Primeiru Ministru, José Reis no membru VIII Governu sira seluk atu hatán ba preokupasaun komunidade nian, tuir ida-idak nia area.

Prezidente Repúblika fó mos oportunidade ko’alia ba Prezidente Timor Gap, António José Loiola de Sousa no Prezidente Autoridade Nasionál Petróleo no Minerais, Florentino Soares. */Vit

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *