Defisiensia Francisco, Ho Maria Hamonu Mata-Ween, Bainhira Hare Realidade Moris

Naunil Media (Díli), Francisco Araujo da Silva idade 47 no Maria Anita ho idade 38 hanesan Fen ho laen durante tinan 21 ona moris tenke tane liman ba ema seluk tanba ho kondisaun ne’ebé mak defiseinte hotu.

Tuir Francisco hanesan mos xefi da familia ne’e konta fofoun sira la mehi atu sai hanesan ema defisiensia, tanba antes ne’e nia ho nia feen kaben iha kondisaun ne’ebé mak normal.

Ho kondisaun hirak ne’e obriga Francsico ho Maria loron ba loron tenke hela deit iha uma hodi hein ajuda husi ema seluk ne’ebé mak laran osan mean.

“Primeru ha’u mak moras uluk ha’u nia matan at depois sorin ne’e ha’u hare rai la hetan entaun lori matan Sorin mak hare’e, nune ha’u diside para serbisu no hanoin barak, tanba ha’u ema badaen Ida ha’u Nia kolega sira hetan Osan ha’u kala la hetan ona osan hanesan de’it ona feto iha Uma la halo servisu,”, dehan defisiensia ne’e ho nata ween nakonu iha suku kamea, aldeia Aidak Behare tersa (25/05).

Nia haten fofoun iha tinan 2000 nia komesa ona hasoru problema liman toos no ain tos ne’e.

“Uluk ha’u mesak mak hasoru problema matan ho ain, maibe Agora ha’u nia feen kaben mos kona hotu struck lao la diak, ami nain rua loron kalan mak nune de’it susar atu halo serbisu no hetan osan ruma ” ,nia halerik.

Defisiensia Matan ne’e mós konta Nia ferik oan Maria Anita nia moras Antes atu hetan estruk ka Defisiensia fisiku, nia ferik oan Maria Anita hetan uluk ona moras Tumor iha tinan 2000 hodi nia ba halo operasau ikus senti di’ak uituan maibe moras ne’e kontinua ataka nia ba bebeik ikus mai iha tinan 2020 iha fulan Maiu hetan moras koalia la diak no liman ain toos.

“Iha tinan kotuk iha fulan Nossa Señora tama sai, sira kalan ne’e ba reza no dader san hader mai Ita-nia Ama ne’e telefone dehan atu ba foti batar iha Tasi Tolu maibe derepenti de’it nia tur kleuk ona no Ita haree ibun mos kleuk entaun ha’u kous nia lori tama ba Uma laran maibe la kolia ona ate to ohin loron nia tur mak hanesan no toba iha fatin de’it no la kolia”

Nia hatutan ho kondisaun nune’e dala ruma ba husu ema nia ai han hanesan eskola Mak ema fo mina, pisangoren nia inklui hahan seluk hodi aguenta sira nia moris.

“Loron ida ami haan dala ida lae dala rua, hare ba hahan see ema ajuda barak tein tuir ida ne’e”.
defisiensia matan ne’e hateten nia iha oan nain 8 Ida mate nain 5 seluk hela ho nia tiu sira no nain-2 ki’ik ne’e mak hela ho sira rua, tanba la iha kbiit atu hare sira hotu.

Nia haktuir nu’udar fen laen maske ho kondisaun nune maibe nafatin hatudu domin ba Malu hodi ajuda malu.

“Ha’u hanoin barak, hanoin de’it di’ak liu mate de’it ona doke moris. Maibe moris mak nune ita tenki simu realidade, entrega ba nai iha leten”.

Nia mos deklara kona-ba baraka oan ne’ebé dadaun ne’e sira nain rua hela ba, halo hosi komunidade sira, maibe dadaun ne’e barak oan ne’e kondisaun komesa lahuk ona.

“Tempu udan tur hodi reza husu ba nai Katak keta aumenta tan sofrementu ba ami”

Iha biban ne’e aman defisiensia ne’e husu ba estadu no parte relevante atu bele ajuda sira. Tanba tuir nia laiha ona kbiit atu harii uma foun.

Nune tuir nia durante ne’e sira nain rua la hetan direitu kona-ba osan defisiente nian.

Iha Fatin hanesan joven João Marcelo ne’ebé ho fuan bo’ot sai hanesan matadalan ba jornalista Naunil Media hodi bele hatene lolos moris husi Francisco Araojú da Silva no nia kaben Maria Anita nia kondisaun.

Estudante ne’e konta ho matan been kona-ba istoria husi defisiensia nain rua ne’e nia moris, tanba moris iha mundu iha ema balun haan fakar deit. Maibe iha familia nain rua ne’e moris susar tebes atu hetan ai-han bikan ida iha loron ida.

“Depois de Ida ne’e ha’u hahu ransu nia oan mane, konvida malu mai uma para bele koiñese malu diak liu tan. Entaun ha’u mos hanesn joven Ida Vizita malu para hametin maun alin, iha tempu ida mai Lao too uma, Ita Timor ne’e iha kultura ne’e bainhira Tun nee tenke hemu kafe no tenke han. Ho ne’e ha’u obserba kondisaun ha’u nia laram senti triste”.

Nia mós argumenta kona-ba kondisaun ne’e nia koko buka meius maibé tó agora seidauk iha solusaun.

“Hare realidade ida ne’e ha’u lao ba fatin barbarak ema dehan ami Labele halo buat Ida se presiza media tun, ha’u kontaktu ba balun atu foti informasaun sira dehan tempu la iha. Mune’e ha’u mai bebeik haree sira ha’u iha uituan ha’u ajuda” nia konta.

Joventude ne’e mos husu ba parte relevante sira atu tau matan ba inan ho aman defisiente nain rua ne’e tanba tinan barak ona sira nain rua moris ho kondisaun ne’ebe tane liman ba ema seluk.

Aman Francisco antes ne’e serbisu hanesan badaen no inan Maria durante ne’e sebisu hanesan katekista iha Igreja B2.
sira nain rua iha oan nian-8 nain tolu mate nain lima agora dadaun tolu hela ho tiu, nune kiik oan nain rua nafatin hela ho sira.

Tuir observasaun ne’ebé Naunil Media observa direita inan feton Maria ho pai Francisco ho nia oan nain rua mak agora dadaun hela iha barak oan ida ne’ebé mak kondisaun hahu dodok ba dadauk ona la kleur tan sei monu bainhira udan ho anin boot. PDIK