FEATUREDIkus LiuNewsPolitika

VPM Relata Rezultadu TL Partisipasaun Simeira CPLP Ba PR

Fahe Tutan

Naunil Media (Díli), Vice Primeiru Ministru Jose Maria dos Reis,  Informa oin mai relata rezultadu Timor-Leste (TL) nia partisipasaun iha simeira Comunidade Países Língua davPortuguêsa (CPLP) nian ba Prezidenti Repúblika (PR) Francisco Guterres “Lú-Olo”.

Lia hirak ne’e Vice Primeiru Ministru Jose Maria dos Reis  ba jornalista sira hafoin enkontru ho Prezidenti Repúblika (PR) Francisco Guterres “Lú Olo” iha palásiu Prezidenti Nicolau Lobato Bairru Pite, Sexta (06/08).

“Antes delegasaun partisipa simeira terseira CPLP nia iha Luanda,  ami hetan mandatu  husi sua ezelensia Prezidente Repúblika atu xefia delegasaun ida ne’e hamutuk ho ekipa Ministériu Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun atu partisipa simeira CPLP nia, ami sai husi ne’e husi loron 6 tó loron  7 tó iha Lisboa Portugal,  ami enkontru bilateral balun ne’ebé hala’o iha Lisboa ho sekretáriu Ezekutivu CPLP nia ne’ebé partilla informasaun kona-bá esperensia durante nia mandate,  ho dezafiu ne’ebé hasoru nune’e mós ami ko’alia kona-bá sekretáriu Ezekutivu foun ne’ebé  hotu-hotu hatene no akompaña timoroan Dr Zacarias Albano”,  katak nia.

José Reis mós hateten,  enkontru balun mós halo iha embaixada Portugal ho diplomata sira ne’ebé mak iha ne’ebá,  no Embaixadora Timor-Leste (TL) Isabel ko’alia mós preparasaun balun ne’ebé atu lori ba Luanda.

Vice Primeiru Ministru ne’e Ministrumos hatutan,   Negosiu Estrajeiru mós sei halo enkontru ho nia omologo, alende vizita balun ne’ebé Vice PM sei halo iha laboratorium nasionál.

“Iha loron  13 de Jullu  Ministra Negosiu Estranjeiru ho ekipa tomak ministériu nia desloka ba iha Luanda,  atu bele hahú ho enkontru balun iha nivel Embaixadores no nivel konsellu Ministru CPLP nia iha loron 15 mak ha’u foin ba tó iha ne’ebá,  iha loron 16 halo enkontru ida ho señor Prezidente Lourenco,  ne’ebé mak ha’u entrega karta husi Prezidente Repúblika nian, tanba lamarka prezensa iha simeira CPLP nee”,  Katak nia

Nune’e mós iha loron 17 iha simeira Xefí Estadu nia iha Luanda no enkontru ho CPLP nia komferensia ne’e,  hodi aprova deklarasaun proposta sira ne’ebé mai husi Konsellu Ministru CPLP nian,  no fó atribuisaun Jose Aparicio de Oliveira ba iha Prezidente Da Repúblika Dr Marcelo Duarte Marcelo R.Sousa.

No iha loron ne’e mós iha tomada de posse ba Dr Zacarias Albano no asinatura husi ministru Negosiu Estrajeiru akordu modolidade entre membru CPLP no mós asinatura ba deklarasaun iha Luanda husi Xefe Estadu ho reprezentante sira, Nia haktuir.

Nia hatutan iha debate jerál ne’e ko’alia ninia tema importante liu mak ko’aliaa kona-ba Fortalecer e Promover a Coperaçao econico emprezarial e tempo de pandemia periodo Dezenvolvimentu sustentavel dos país CPLP.

Iha debate ne’e Timor-Leste mós aprezenta premeiru felisita Prezidente Cavo-Verdiano ne’ebé mak dudu sai akordu mobilidade ida ne’e tanba antes nia sai Prezidensiál CPLP nian ne’ebé mak entrega ba Luanda iha decima terseiru simeira nia, no felisita móss embaixador Francisco R.Teles hanesan mós sekretariu Ezekutivu CPLP nia durante ninia mandatu nia halo esforsu boot atu bele hasoru situasaun pandemia ne’e, Dehan nia.

“Ita mós reafirma subriña tinan 25 anus tinan ezistensia CPLP nia,  oinsáa mak membru CPLP sira bele hanoin hikas fila fali oinsá dudu organizasaun ne’e ba oin nune’e mós emfaze ba organizasaun CPLP membru estadu sira ne’ee hela iha kuaze kontinente 4 oinsá sai mós hanesan influensiadora no transformadora iha rejiaun ne’ebé mak ensera hanesan hela TL ensera iha Asia oinsá influensia parante rejiaun iha organizasaun sira ne’e”,  Nia haktuir.

Nia hatutan iha ne’ebá TL mós emprime nia solidaridade ba Mocanbique,  tanba Mocanbique hasoru problema boot terorista iha ne’ebá.

Nune’e mós Ministra Negosiu Estranjeiru no koperasaun (MNEK), Adaljíza Albertina Xavier Reis Magno hatutan iha ne’ebá sira mós iha asinatura rua kona-ba Mobilidade.

“Iha ne’ebá iha asinatura rua ne’ebé mak husi pais CPLP sira asina ida mak kona-ba mobilidade no ida mak deklarasaun Luanda ne’ebé mak Xefe delegasaun sira ita nia Vice PM mak assina mobilidade ida ne’e para hodi establese liu tan koperasaun entre pais CPLP sira para oinsá fasilita ita bele ba mai husi rai ida ba rai ida” katak nia.

Ministra hatutan iha mós koperasaun iha parte eydukasaun, Saúde, Kultura ho mós koperasaun sira seluk para Fasilita vistu, estadia no akordu ne’e sei lori ba Konsellu Ministru atu aprova , depois lori ba Parlamentu Nasionál atu ratifika hotu mak sei iha negosiasaun tan entrega kada país CPLP seluk ne’ebé mak hakarak iha koperasaun.

Prezidenti Repúblika Francisco Guterres “Lú Olo” mós apresia ho Prezensa Delegasaun Timor-Leste nian ne’ebé partisipa iha simeira CPLP nian, no PR mós husu oinsá ba oin hadia liu tan no prepara aan di’ak liu tan atu hasoru prosesu ida ne’e. * Jos

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *