FEATUREDGeralIkus LiuNews

Cristoper Wenner, Koñesidu “Max Sthal” Lori TL Dahuluk Meiu Komunikasaun Mundiál

Fahe Tutan

Naunil Média (Díli), Cristoper  Wenner ho naran koñesidu Max Sthal, moris iha Inglatera iha loron (6/12/1954), hakotu i’is iha Ospital Brisbane-Australia, iha loron Kinta (28/10/2021), tanba sofre moras iha tempu naruk.

Profisionalizmu Max Sthal korazen ne’ebé bo’ot tebés fó impulsu fundamentál ba Frente Diplomátika Rezisténsia Timor-oan nian, ne’ebé lori Timor-Leste ba página dahuluk meiu komunikasaun sosiál mundiál, hafoin tinan barak iha ne’ebé opiniaun públika mundiál la hatene situasaun Timor-Leste nian.

Hafoin liu tiha senáriu barak konflitu nian, liu-liu iha Amérika Latina, iha fulan-agostu tinan 1991, Max Stahl deside mai iha Timor-Leste, hodi halo filme dokumentáriu ne’ebé sei hanaran “In Cold Blood” The massacre of East Timor”.

Iha loron 12 fulan-novembru tinan 1991, nia akompaña marxa omenajen husi Igreja Motaél to’o iha rate Sebastião Gomes nian, ne’ebé hamosu Masakre Santa Crus, iha ne’ebé joven timor-roan atus ba atus militár indonéziu sira oho. 

Imajen sira ne’e, da’et ba mundu tomak no hatudu ba mundu internasionál liu husi servisu profesionalismu Max Sthal.

 Max mós entrevista ona lider rezisténsia sira iha Timór-Leste, hanesan Comandante David Alex Daitula no mós Komandante Nino Konis Santana.

Kria ona mós Sentru Audiovizuál Max Stahl iha Timor-Leste (CAMSTL), ho objetivu atu prezerva no divulga kolesaun audiovizuál ne’ebé dokumenta períodu rezisténsia nian, durante akontesimentu sira ne’e no hafoin referendu no tinan dahuluk sira independénsia nian to’o ohin loron. 

Iha tinan 2013, kolesaun ida-ne’e rekoñese ona hosi UNESCO, ba rai iha Rejistu Memória ba Mundu, kria ona programa ida ho objetivu atu proteje no promove patrimóniu dokumentál mundiál liu hosi konservasaun no asesu ba dokumentu sira.

Iha tinan 2000, Max simu prémiu Rory Peck Award nu’udar omenajen jornalista video independente nian. 

Nia simu mós simu prémiu barak hanesan rekoñesimentu ba nia servisu sira iha zona konflitu laran, hanesan funu iha Balcãs no iha El Salvador.

Iha tinan 2009, hetan kondekorasaun ho Insígnia Orden Timor-Leste nian no iha tinan 2019, nia simu kolár Orden Timor Leste nian, – kondekorasaun Nasionál ne’ebé a’as liu.

Iha tinan 2019 mós, nia hetan nasionalidade timor-oan husi Parlamentu Nasionál 9PN), iha aktu ida ne’ebé “reprezenta omenajen husi Povu Timor-Leste nian ba espíritu umanista, altruizmu no korajen ne’ebé bo’ot tebes Max Stahl nian” no ne’ebé “hato’o agradesimentu no rekoñesimentu ba ninia asaun di’ak tebes ne’ebé nia halo”. Latu/Ana

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *