FEATUREDIkus LiuNewsPolitika

PR “Lú-Olo” Promulga Alterasaun Dahuluk Dekretu Lei Fundu Rezerva Seguransa Sosiál

Fahe Tutan

Naunil Media (Díli), Prezidente Repúblika (PR) Francisco Guterres “Lú-Olo”,  Promulga Alterasaun Dahuluk ba Dekretu Lei Fundu rezerva seguransa sosial.

“Liuhusi Dekretu-Lei n°55/2020, 28 outubru, mak Estadu Timor-Leste harii Fundu Rezerva Sosiál no define ninia modelu jestaun, iha ámbitu rejime kontributivu  foun iha Timor-Leste: Rejime Repartisaun no Fundu Rezerva”, liu husi Komunikadu ne’ebé Naunil Média asesu iha média Prezidensiá Repúblika nian iha palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato Bairru Pite, Kuarta, (15/12).

Hafoin tetu situasaun ekonomia mundiál  no indikadór ekonómiku no finanseiru, Konsellu Minstrus deside foti medidas balun hodi hasa’e rendimentu ba  karteira Fundu Rezerva Seguransa Sosiál  maibé ho risku kiik, atu nune’e, Fundu ne’e fó benefísiu babeibeik ba sira ne’ebé kontribui fulan-fulan ba rejime kontributivu foun iha Timor-Leste.

Alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei ida ne’e hetan promulgasaun husi Prezidente Repúblika iha 13 dezembru 2021.

Rejime Kontributivu foun seguransa sosial mak Rejime Repartisaun, obrigatóriu no kontributivu: atu hetan direitu ba benefísiu (prestasaun sosiál), traballador tenki kontribui ba rejime (kontribuisaun sosiál). Maibé traballador la kontribui mesak.  Fulan-fulan, husi taxa kontributiva total (10% husi saláriu mensal tomak), entidade empregadora  kontribui ho   6%   no  traballadór kontribui ho 4%.

Nune’e, traballadór hothotu no nia entidade empregadora kontribui fulan-fulan ba “karteira komum” (hothotu nian). Osan sira ne’ebé mak akumula iha karteira komum ne’e sei uza atu selu fulan-fulan ba: 

Selu prestasaun imediata  (ezemplu: selu subsídiu ba  maternidade no paternidade) ba sira ne’ebé sei servisu no kontribui hela  (jerasaun traballadór hanesan)

selu pensaun traballadór reformadu sira-nian (ezemplu:  ema sira ne’ebé la servisu ona maibé kontribui ona ba rejime (jerasaun anterior) 

Osan restu tinan-tinan, hafoin halo pagamentu sira temi iha leten,  tama fali iha  Fundu Rezerva ida atu garante nafatin sustentabilidade sistema nian. Bainhira kontribuisaun la to’ó atu selu prestasaun sosiál, bele foti osan husi  Fundu Rezerva ne’e. 

Diploma refere ba modelu jestaun Fundu Rezerva Seguransa Sosiál (RSSS)  hatuur ho aspetu tuir mai: FRSS permite rai osan restu (saldu) husi rejime kontributivu (kontribuisaun no prestasaun kada tinan)

Verba hirak ne’ebé akumula iha FRSS iha futuru, atu selu los de’it ba prestasaun sosiál ba ema ne’ebé mak kontribui ba Rejime Kontributivu;

FRSS pertense ba sistema seguransa sosiál, nune’e integradu iha perímetru orsamentu seguransa sosiál (OSS);

FRSS ne’e autonómu no iha modelu rasik ba jestaun; Banco Central Timor-Leste (BCTL) mak responsável ba FRSS nia jestaun operasionál, liuhusi akordu ida ne’ebé sei asina ho  Institutu Seguransa Sosial.*Jos

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *