FEATUREDGeralIkus LiuOpiniaun

TAU AAS ESTADU DE-DIREITU NO DEMOKRÁTIKU (Sai duni PRESEDENTE neébe diák ba Jerasaun Foun, ka Apenas RETÓRIKA DEIT?)

Fahe Tutan

“Tenke tau aas Estadu de-Direitu no Demokrátiku, nuneé bele husik no hatudu presedente diák ba jerasaun foun sira hodi bele banati tuir iha futuru oin mai”

Jerasaun foun sira hotu, Povu Timór laran tomak, konta mos hó haú konkorda 100% sein dúvida. Neé signifika katak, kualkér desizaun neébe mak Tribunal rekursu atu foti relasiona hó asaun (Petisaun Inisiál) neébe atu hatama iha tempu badak nia laran, Líder Polítiku sira mos hó fuan boót tenke simu ho liman rua, embora ikus-mai mak desizaun neé rasik la a-favor ba ita ka la tuir ita nia gostu tuir buat neébe mak ita hakarak no hein hela.

Hein katak ba ema hotu, grupu, ka líder partidu polítiku sira neébe sente insatisfeitu ba desizaun refere, sei la fo presaun, insulta, ameasa ka prátika aktu hirak neébe irresponsável no estremamente piór, sá tan ema, grupu ka partidu polítiku sira neé ho intensaun klara hakarak atu hamonu imájen Autor Judisiáriu no Tribunal neébe sai mos hanesan Órgaun Soberanu ida neébe estipuladu no konsagradu iha Lei Inan tuir Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor Leste haruka.

Purtantu, Se desizaun Tribunal Rekursu neé sai karik, Líder no Partidu Polítiku sira tenke simu ho fuan boót ba kualkér desizaun saida deít mak iha no karik la satisfeitu ho desizaun refere, dalan diák liu maka liu-hosi meius Prosesual sira neébe iha (karik permite) hodi aprezenta no fundamenta razaun substántivu sira neébe tuir Naí-Polítiku sira nia hanoin seidauk esklaresidu ka hamosu injustisa. Se Líder Partidu Polítiku sira la halo-tuir lalaók sira iha leten no foti fali meius sira neébe fora hosi korídor lei nian maka, ita rasik mak sei ignora tiha Prinsípiu ida neébe ita temi iha leten (Estadu de-Direitu no Demokrátiku) neé rasik.

Se ida neé mak akontese duni, konsekuéntemente buat sira neébe mak Líder Politiku sira deklara neé sei sai hanesan RETÓRIKA POLITIKA deít aliás TAFUI TIHA LAMBE FILA FALI DEÍT, no piór liu-tan maka, Líder sira laós husik hela “Presedente” ida neébe diak ba jerasaun foun sira mas, hatudu no husik fali presedente ida neébe mak la diák (aat) no la merese duni atu hatudu ba iha jerasaun foun hodi hatutan no kontinua estafeta tuir mai hodi kuída nia povu no nia rai iha nasaun doben ida neé.

Espera katak sei la akontese nuneé tanba jerasaun foun sira no povu Timór laran tomak nia esperansa loloós ba imi Líder Nasaun neé nian maka, HAKARAK HAREE IMI NIA HAMUTUK, HAKARAK HAREE IMI NIA SOLIDÁRIU HODI DEZENVOLVE ITA-NIA RAI BA TIMOR LESTE IDA BURAS LIU, HODI ATINJI BEM-ESTAR NEÉBE PREVALESE BA POVU TOMAK.

Se esperansa ida neé mak sai duni realidade maka, tuir jerasaun foun sira nia hanoin, Ita-Boót sira hatudu no husik ona ezemplu diák ida no bele sai hanesan ”Presedente” ida neébe diák ba iha futuru no bele sai mos hanesan bukáe ida ba jerasaun foun hodi banati tuir, além-de neé mos Ita-Boót sira nia naran no Ita-Boót sira nia História ami sei temi no sei konta ba bei-beik hosi jerasaun ba jerasaun tuir mai no sei la nakotun atu konta nafatin tanba imi duni maka ami nia Herói loloós.

Atu atinji esperansa sira iha leten sai duni realidade, jerasaun foun no Povu Timór tomak ho hakraik-an husu ba Timór nia Manu-Aman sira hotu, hahu hosi AVÓ NANA, AVÓ MARÍ, AVÓ HORTA, AVÓ LÚ, AVÓ TAUR NO AVÓ LERE, atu hó imi nia konsiênsia rasik, buka malu tur hamutuk hodi bele hakotu tiha IMPASSE ida neé no hatúr konsensu koletivu ida ba dezenvolvimentu nasaun no prosperidade povu nian.

Jerasaun foun no povu Timór tomak nia ezijênsia mak imi nia hamutuk neé deít tanba, só ho imi nia hamutuk no imi nia unidade mak nasaun hotu sei respeitu no reseiu ita, só ho imi nia hamutuk mak Dezenvolvimentu bele laó laís no diák liu, só ho imi nia hamutuk mak Timór bele sai hosi Kiák no Mukit hodi fó Bem-Estar ba Povu Tomak no pur-últimu só ho imi nia hamutuk mak bele sai ezemplu diák ba jerasaun foun sira no ida neé sei sai hanesan bukáe diák ida hodi bele banati-tuir iha futuru oin mai.

Ho nuneé, PRESEDENTE DIÁK neébe mak dala barak Ita-Boót sira koália no hakarak atu husik no rai hela ba ami Jerasaun Foun sira neé, laós ona apenas RETÓRIKA deít mas Ita-Boót sira halo duni no iha duni ninia rezultadu, se lae maka ESTADU DE-DIREITU NO DEMOKRÁTIKU neébe mak Ita-Boót sira temi hela deít iha palku leten no PRESEDENTE DIÁK neébe Ita-Boót sira hakarak atu fó no husik hela ba ami no Povu ida neé sei kontinua Retórika nafatin deít no sei nafatin hanesan  RESONÂNSIA  ba Instrumentu kampaña deít bainhira toó nia tempu atu halaó Eleisaun Prezidensial no Eleisaun Parlamentar kada tinan lima mai.

Se Ita-Boót sira halo diák deít ba kestaun sira neébe koloka iha leten, hahú hosi “Tau aas Estadu de-Direitu no Demokrátiku até Hatudu no husik hela Presedente” neébe diak ba Jerasaun foun no Povu Timór tomak maka, a partir hosi neé kedas Jerasaun foun no Povu Timor Leste tomak sei hamrik hodi Basa-Liman (Ovasaun) ba Ita-Boót sira no hakilar hodi dehan VIVA…VIVA…VIVA, tanba Ita-Boót sira mak sai duni AMAN BA NASAUN IDA NEÉ, NAÍN BA RAI IDA NEÉ, HERÓI BA LUTA IDA NEÉ NO LIDER PROTÓTIPU BA POVU IDA NEÉ.

VIVA XANANA

VIVA MARÍ

VIVA HORTA

VIVA LÚ-OLO

VIVA TAUR

VIVA LERE

Oras toó ona atu hamutuk fila-fali

Imi-nia hamutuk mak ami-nia Forsa, ami-nia Vitória no ami-nia Futuru.

Obrigadu.

Hakerek Naín

Angelmo Pinto Akara

77918115

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *