PM Taur Hetan Atualizasaun Servisu Husi MF

Naunil Média (Díli), Loron 10 fulan Janeiru tinan 2023 Sua Exelensia Primeiru Ministru (PM), Taur Matan Ruak hetan atualizasaun servisu husi Ministru Finansas Rui Augusto Gomes ho nia Vise António Freitas, kona-bá orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2022, Reseita ne’ebé rekolla iha tinan 2022 nian. Nune’e mós kona-bá hahú ezekusaun OJE 2023 nian, ne’ebé distribuisaun pakote hala’o ona iha loron 5 fulan Janeiru ne’e.

“Ami nia enkontru semanal ho Sua Eselénsia PM hamutuk ho Vise MF mai relata serbisu iha Ministériu Finansas nian ba Sua Eselénsia entre outros ita mós relata kona-bá ezekusaun orsamental nian, i mós foin pela primeira vez ita-nia ezekusaun atinje mil setecentos quarenta e três, quatro milhões dolar, ($1,743, 4) ne’e record ida nunka akontese durante tinan 20 , i agora foin primeira vez akontese”. Dehan Ministru Finansas hafoin remata sorumutu ho Xefe Governu, tersa (11/1).

Ita mós relata kona-bá ita-nia reseitas ne’ebé ita hetan iha tinan kotuk husi  previzaun ne’e ita hakat liu 103% signifika ita hetan reseitas bo’ot liu kompara ho buat ne’ebé ita prevé inisialmente, Dehan MF.

Portantu ida ne’e buat ida ké di’ak tebe-tebes, levantamentu mós husi Fundu Minarai la to’o 100%, entaun ita foti de’it 90% husi montante ne’ebé aprova husi Parlamentu Nasionál, no ita-nia saldo jerénsia mós bo’ot, 251 milhões  dolar i husi RAEOA mós nia saldo jerente 203 milloins de dolar, portantu ida ne’e signifika ho jestaun ne’ebé rigorozu no di’ak, nia haktuir.

“Ita konsege alkansa ezekusaun ne’ebé as no mós ho montante ida bo’ot tebetebes, ida ne’e mós konserteza iha impaktu ba ita-nia kresimentu ekonómiku”, Katak nia.

Enkuantu governante ne’e hateten, Iha tinan kotuk ita-nia ekonomia sa’e ba 3,9% husi ita-nia previzaun inisiál ne’e 3,2% portantu ita hakat liu barreira ne’e, tanba ita-nia investimentu públiku ne’e sa’e ba 45% ne’ebé nia kontribui ba kresimentu ekonómiku ne’e 4,2% pontuais.

Entretantu ita-nia kresimentu ekonómiku ida ne’e mós, mezmu ita-nia investimentu bo’ot nia problema bo’ot hetok sa’e mós ita nia importasaun ne’e signifika katak ita-nia osan ne’e halai ba li’ur ne’e barak liu portantu nia kresimentu iha importasaun ne’e 14%, ida kontribui para atu hamenus ita nia kresimentu ne’e 6,8% porsentuais.

“ida ne’e mak ita nia situasaun kona-ba kresimentu, indikadór makro ekonómiku ida mak kona-ba  ita nia inflasaun iha fulan dezembru nia laran ladún sa’e kompara ho inflasaun iha fulan novembru nian, no dadus sira ne’e oras ne’e daudaun sei analiza hela husi Diresaun Jerál Estatístika i espera katak iha semana ida rua tan ita bele hetan dadus konkretu kona-ba ita nia inflasaun”, Nia esplika.

Ministru mós relata kona-ba iha fulan ida ne’e, Governu sei asina akordu ho JICA, Fundus Subvensaun ho montante dolar amerikanu millaun 5.4 atu hodi apoiu no resposta ba risku dezastre naturais, no iha fulan-febereiru sei asina tan mós  ho JICA Fundus Subvensaun mós  ba  hahú rehabilitasaun no espansaun Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato Díli.

Ministru Finansas informa iha fulan-janeiru ne’e mós Governu sei asina akordu ho Governu Austrália ba fundus millaun 20 atu apoiu ba programa Bolsa da Mãe Jerasaun foun. LTS