FEATUREDIkus LiuNewsPolitika

PM Taur : “Atividade Ekonómika Bele Rekupera, Ema Mate labele Rekupera”

Fahe Tutan

Naunil Media (Díli), Governu Konstitusionál da-ualu rekuiñese estensaun Estadu Emerjénsia bele fó impkatu ba atividade ekonómika iha teritóriu Timor-Leste, maibé atividade ekonómika ne’e bele rekupera iha futuru, kuandu ema ruma mate tanba surtu COVID-19 sei labele rekupera.

“Tuir ha’u nia hanoin atividade ekonómika ita bele rekupera iha tempu oin mai, maibé kuandu mate italabele rekupera. Nune’e opsaun ami nian, ami husu apoiu ba Parlamentu Nasionál (PN) atu autoriza Prezidente Repúblika dekreta Estadu Emerjénsia”, relata Primeiru Ministru (PM), Taur Matan Ruak, iha plenária PN, Segunda (27/04).  

PM, Taur Matan Ruak, informa  iha 20 Abríl Governu propoin ba Prezidete Repúblika atu halo renovasaun deklarasaun Estadu Emerjénsia iha momentu kalamidade públika relasiona ho COVID-19, ne’ebé komunidade internasionál dau-daun enfreta iha mundu tomak.

Eis gerileiru ne’e, aprofunda moras ne’e afeta iha nasaun hotu no ema 200.000 resin mak mate ona no kontinua sai amesa bo’ot ida ba saúde públika iha mundu tomak, liu-liu ba país ne’ebé nia sistema saúde mukit hanesan Timor-Leste.

Nia dehan, “Ita haree foin daudaun ita halo deklarasaun Estadu Emerjénsia iha semana dahuluk iha kazu ida de’it no stastístika ne’ebé Sentru Integradu Jestaun porotugés) Krize (CIGC, sigla aprezenta ita iha kazu konfirmadu 24, no iha 30 mak hein rezultadu, 483 mak halo ona teste no kazu foun seidauk iha, enkuantu negativu 367 no rekupera ema na’in-neen no mate ita seidauk iha”.  

Eis Prezidente Repúblika ne’e mos informa, país viziñu sira ho Timor-Leste hanesan Indonézia no Singapura inklui Austrália, sira nia kazu aumenta no kontinua ho estensaun Estadu Emerjénsia to’o fulan Jullu.

“Signifika katak, ita nia viziñu sira sei problema naturalmente, tanba ne’e se ita la kuidadu bele prejudika fali ita. Haree didi’ak ba kazu sira ne’ebé iha, kazu ne’e mesak importadu hotu.

Nune’e razaun Governu propoin ba Prezidente Repúblika atu estende deklarasaun Estadu Emerjénsia, tanba haree ba sistema saúde Timor- Leste mínimu tebes no númeru kazu aumenta.

Ho nune’e Konsellu Estadu no Konsellu Superiór Defeza fó pareser pozitivu ba Prezidente Repúblika deklarasuan Estadu Emerjénsia.

“Prezidente atu renova, Governu mos iha ona fleksibilidade ba deklarasaun Estadu Emerjénsia ho baze ba husi Organizasaun Mundiál Saúde (OMS) nian, katak dahuluk país ne’ebé feksibiliza deklarasaun Estadu Emerjénsia medida tenke garante katak COVID-19 ne’e kontroladu, maibe foin mak hahú no seidauk iha menus atu kontrola”, Tenik PM Taur.  

Daruak, Tuir Xefe governu ne’e, katak Timor-Leste nia sistema saúde tenke iha kapasidade atu dekteta, reziste no lista inklui trata ba kazu hotu-hotu.

“Datoluk, risku surtu ne’e minimiza iha konteksu espesiál ba instalasaun sáude no fatin sira ne’ebé simu ona”, Realsa Taur Matan Ruak.

Dahaat, Matan Ruak, adianta medida preventivu ne’ebé Timor-Leste adopta iha fatin servisu, eskola no fatin ne’ebé de’it ema la’o ba tenke di’ak, se hakarak feksibiliza medida Estadu Emerjénsia sira. Ikus liu, risku importasaun Timor-Leste iha kapasidade atu administra ho di’ak no komunidade tenke edukadu kompletamente hodi apoia Instituisaun Estadu no Instituisaun Saúde sira ho hakbiit no moris tuir norma ne’ebé situasaun foun obriga.

“Ba medida sira ne’e ita seidauk iha kondisaun, maibé klaru Governu ho apoia husi Parlamentu Nasionál, ita halo esforsu para ita prepara ita-nia an di’ak liu tanba hanesan situasaun foun ida ne’ebé ita mós foin maka infrenta iha ita-nia sistema rasik mós foin enfreta”, tenik Xefe Governu.

Nune’e mos, PM Taur lori naran Governu husu Prezidente Parlamentu Nasionál no Deputadu sira atu fó autorizasaun ba Prezidente Repúblika atu dekreta Estadu Emerjénsia, tanba hanesan deputadu sira hatene deklarasaun Estadu Emerjénsia ramata ona iha loron 26 abríl tuku 23:59.

Antes ne’e, Governu mos hahú aprova medida rekuperasaun ekonomia ba sidadaun sira ne’ebé hetan efeitu hosi Estadu Emerjénsia iha Timor-Leste liuhosi fundu COVID-19. Ana

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *