FEATUREDIkus LiuJustisaNews

Tribunál Kumpri Kompetésia, Fó Justisa Ba Sidadaun Independente no Justu

Fahe Tutan

Naunil Media (Dili), Diretór Nasionál Asesoria Jurídika no Legislasaun Ministériu Justisa, Noelino Vital informa, orgaun tiribunál hamri’ik ninia kompeténsia hodi fó justisa ba sidadaun sira hotu ne’ebé ho independente no justu.

Reprezenta Ministériu Justisa Diretór Nasionál Asesória Jurídika no Legislasaun (MJ-DNAJL) Noelino Vital ba jornalista sira liuhuisi ninia diskursu semináriu ba komemorasaun  loron mundiál justisa sosiál, iha salaun Xanana Raeding Room, Bidau, sábadu (20/02).   

Tuir Noelino, Ministériu Justisa (MJ) trata asuntu justisa jerál maibé ba kazu  sira  ne’e tribunál nian tanba iha konstituisaun RDTL iha orgaun soberania 4 hanesan  Prezidente Repúblika (PR), Parlamentu Nasionál (PN), Governu no Tribunál.

“Bainhira atu ko’alia kona-ba asesu ba justisa ne’e atu atinji objetivu prinsipal ida, maka oinsá atu bele halo sistema justisa ida ne’ebé maka efikas iha ninia prosesu tomak, ne’ebé justisa ne’e sei aplika sai prosesu ida ne’ebé lalais, ekilibru fó konfiansa independente no justu”, dehan Noelino.

Neolino hatutan, tanba governu atu hatan ba objetivu dezemvolvimentu sustentavel (ODS), ko’alia konaba paz, justisa no instituisaun efikaz. Responsável  no inkluziva iha nível hotu-hotu, atu governu desidi hodi halo planu 4 ne’ebé presija halo iha MJ nian laran.  Planu  ba dezemvolvimentu instituisionál ne’ebé sei konsolida justisa liuhusi mellor kapasidade instituisaun formasaun sira.

Nia Fó sai, bainhira atu asesu ba justisa, iha mós asesu ba Tribunál. Tribunál establese  iha  munisípiu haat, Tribunál Suai, Oecusse, Baucau no Díli. Tribunál Suai área kobre ba Maliana, Ainaru no Same. Tribunál Díli kobre ba Ermera, Likisá no Aileu no Tribunál Baucau kobre Manatuto, Lospalos no Viqueque.

“Lei sistema  organizasaun judisiáriu nian atu bele kria tan Tribunál sira to’o iha ita-nia munisípiu sira.  atu bele sidadaun   sira hela iha munisípiu   lalika mai ona iha Tribunál iha Distritu 4 ne’e”, Nia informa.

Maibé ne’e seidauk realiza governu liuhusi MJ agora dadauk tau hela Tribunál Movel, atu nune’e juiz, prokuradór, defensór no advogadu sira bele hakbesik justisa ba iha komunidade.

“Entaun meius ida ne’ebé maka tribunál móvel la’o hela hodi bele rezolve komunidade sira ne’ebé maka enferenta hela ho problema.  Ema  ne’ebé asesu mak tenki  idade 17 ba leten, atu bele hetan nia direitu, maibé ne’e ba tinan 5 de’it. Atu hatudu katak, ita bo’ot Timor oan duni tenke aprezenta BI”. Tenik nia.

Ikus nia dehan,   igualdade partisipasaun sidadadaun sira asesu ba iha justisa lases husi konstituisaun RDTL tanba konstituisaun Timor nian hodi garantia sidadaun sira-nia direitu hanesan igualdade direitu ba feto no mane. Rit/Del

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *