FEATUREDGeralIkus LiuNews

CNTI Halo Validasaun Peskiza Traballu Infantíl TL

Fahe Tutan

Naunil Media (Díli), Komisaun Nasionál Kontra Traballu Infantíl (CNTI-Sigla Português), liu husi programa Mapa 16 Traballu Infantíl, halo validasaun rezultadu peskiza kualitativa, hodi hatene kona-ba kauza husi labarik ho idade menus husi tinan 18 envolve iha traballu infantíl iha Timor-Leste (TL), ne’ebé hala’o ona iha tinan 2022, liu husi kooperasaun konjuntu entre Governu Timor-Leste, UNICEF no ILO.

Koordenadór Nasionál ba Programa Mapa16 Infantíl, Jacinto Caldas Belo, haktuir aktu refere núdar peskiza primeira-vés kona-ba kauza traballu infantíl iha TL, apoiu konjuntu Governu TL, entre ILO ho UNICEF iha Timor, liu husi ministériu relevante sira no prosesu tomak iha peskiza kauza traballu infantíl ne’e hahú 2020, infelizmente akaba duni no finaliza iha tinan ida ne’e, hahú husi fulan Fevereiru to’o fulan Maiu ne’e.

“Ohin loron ne’e, ita halo konsulta ho ministériu relevante sira hamutuk 13 ne’ebé relevante iha area traballu infantíl, ita husu apoiu husi sira atu valizidade rezultadu plenaminaria husi peskiza ne’e. Depois de validasaun ne’e hotu maka ita sei mai ho rezultadu finál peskiza ninian”, nia esplika ba jornalista sira, hafoin sorumutu iha Timor Plaza, Maubara Room, Tersa (31/05).

Nia subliña, “Tuir loloos ne’e sei preliminariu hela, nune’e ba rezultadu final ne’e ita sei produz, depois de enkontru ohin, hanesan ita hotu hatene katak, kauza traballu infantíl tanba fatór ekonomia, mais ita hakarak hatene liu tan, kona-ba fatór ne’ebé alende ekonomia ne’e”.

Iha fatin hanesan Inspetór Jerál Traballu (IJT), Rofino lopes, hateten dezde 2009 ratifika konvensaun 182 ho ninia rekomendasaun, nune’e harii ona polítika saida mak Governu halo, tantu depois ratifika konvensaun 182 kona-ba traballu infantíl, harii kedan CNTI hakarak hetan ninia lejitimidade husi Governu no liu husi Konsellu Ministru hodi aprova ninia institusionál.

“Maibé depois ne’e, komisaun ne’e harii no saida maka komisaun ne’e halo ona, nune’e, ita hare kona-ba komisaun ne’e harii iha 2014, nune’e komisaun ne’e halo ona Planu Asaun Nasionál Kontra Traballu Infantíl (PANKTI), inklui mós halo ona serbisu ne’ebé mak perigu, baibain ita bolu lista perigozu, priór servisu ne’ebé mak aat liu ba labarik sira, ita iha 16 priór serbisu ne’ebé bandu iha lista,” nia afirma.

Nia haktuir, komisaun nia servisu, no halo ona, ILO rasik ezije tenke halo relatóriu tinan-tinan ba Jenebra, kona-ba implementasaun, depois ratifikasaun 182 ne’ebé mak kona-ba traballu infantíl.

“Traballu Infantíl la’o hela, hanesan ami nia papel espresaun jerál traballu, ami mós halo akonsellamentu ne’e, sensibilizasaun ba autoridade sira, inan aman sira, tanba ne’e maka, tinan-tinan mai sempre halo sensibilizasaun ba ita nia munisípiu hotu-hotu, inklui mós halo loron mundiál traballu infantíl”, 

Tuir nia hanoin, “Ha’u hanoin ida ne’e, ami IJT, CNTI ne’e iha ne’ebá ho ministériu lubuk ida maka envolve iha ne’ebá, liu iha MAKE, ha’u fiar katak, iha tempu badak sei lori ba KM atu hetan aprovasaun, hodi nune’e saida maka ita hakarak atu atinje ne’e, la’ós problema ita nian de’it, maibé ita hotu nian,” nia dehan.

Husi rezultadu peskiza ne’e rekomenda ba pontu haat ba Governu, primeiru maka, aprova no implementa Planu Asaun Nasionál kontra Traballu Infantíl no regulamentu relevante seluk hodi hadi’a estratéjia koordenasaun, entre liña Ministériu sira ba foti asaun hamutuk, hodi hatán ba situasaun traballu Infantíl iha Timor-Leste. Segundu maka, hala’o kampaíña edukasaun sívika iha nivel Komunidade. Terseiru maka, empregu no hakbiit kondisaun moris, no kuartu maka, mekanizmu Asisténsia Sosiál inklui Bolsa da Mãe. LTS

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *