FEATUREDIkus LiuNewsPolitika

PR-Embaixada Portugál Sei Realiza Filme Abandonados Iha CCD

Fahe Tutan

Naunil Media (Díli), Prezidénsia Repúblika (PR), serbisu hamutuk ho Embaixada Portugál iha Timor-Leste sei realiza filme “ABANDONADOS” iha Centru Convensaun Dili (CCD), iha loron tersa-feira-15, fulan-Novembru tinan 2022, hahú oras tuku 18.00 to’o 21.00, oras Timor-Leste.

“Exibisaun ne’e loke ofisialmente husi Sua Exelénsia Prezidente Repúblika, Sua Exelénsia Prezidente Parlamentu Nasionál, Sua Exelénsia Primeiru Ministru no Autoridade Estadu nian sira seluk, konta ho partisipasaun Deputadu Parlamentu Nasionál sira, Membru Governu sira, Korpu Diplomátiku sira, estudante  universitáriu no sekundáriu sira, funsionáriu públiku sira no seluk-seluk tan,” dehan liu husi Komunikadu ne’ebé Naunil Media assesu iha Prezidensiá Repúblika, Tersa, (14/11).

Filme ne’e halo narrasaun kona-ba Segunda Guerra Mundial, bazeia ba faktu reál sira kona-ba invazaun japoneza iha Timor-Leste no nia rezisténsia, inklui kompañia militár Australiana nian ida ne’ebé halo primeira derrota hasoru forsa Japonês iha marxa triunfál to’o ba Pasífiku. 

Buat ne’e bele akontese tanba timoroan sira presta apoiu hodi hatan ba asasinatu, na’ok no violénsia sira ne’ebé pratika durante periodu tropa japonés nia invazaun iha Timor-Leste husi fulan-Fevereiru tinan 1942 to’o fulan-Agostu tinan 1945, ne’ebé hatudu mós korajen no determinasaun portugés sira nian ne’ebé horik-hela iha territóriu ne’e. Militár, funsionáriu, plantadór no deportadu sira, tanba motivu polítiku sira ne’ebé desterradu iha Timór mós envolve eroikamente iha rezisténsia ne’e iha foho, ne’ebé mós hetan terus ba asasinatu, vítima ba hamlaha, moras no tratamentu aat.

Filme ne’e halo narrasaun mós kona-ba autoridade portugeza balun – militár no sivil – ne’ebé hala’o knaar hodi proteje no salva vítima hirak ne’e. Funu durante tinan 3 ho balun iha okupasaun Japoneza ne’e hamosu efeitu devastadu, ne’ebé halo terus timoroan sira besik na’in 50.000.

Importánsia husi akontesimentu trájiku istória Portugeza no Timor-Leste ne’e, tenke alerta mai ita kona-ba falta protesaun ba ema-sivil sira ne’ebé hasoru konflitu armadu, situasaun ne’ebé bele repete síklikamente iha zona barak iha mundu, tanba desrespeitu totál ba direitus umanus, ne’ebé konfere desizivamente nu’udar “Abandonados” ida iha signifikadu universál.

Gravasaun ba filme “ABANDONADOS”  hala’o iha illa Porto Santo no Madeira, ne’ebé iha illa ida ikus ne’e iha zona ba ai-laran metin, ho foho-lolon no foho sira ne’ebé aas ne’ebé ita sei kria ai-laran sira Timor-Leste nian.

Aleinde iha atór sira ne’ebé koñesidu sira envolve iha filme ne’e hanesan: Marco Delgado, António Pedro Cerdeira, Elmano Sancho, Virgilio Castelo, Vitor Norte, Joaquim Nicolau, no sira seluk, iha mós timoroan sira lubuk ida ne’ebé envolve mós iha filme ne’e nia laran hanesan atór figurante sira.*Jos

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *