FEATUREDIkus LiuNewsPolitika

Xanana : Governu Konstitusional Da-IX Dada Kadoras Mai TL Hodi Prova Ba Mundu

Fahe Tutan

Naunil Media (Díli), Primeiru Ministru (PM), José Alexandre Kay Rala Xanana Gusmão, hateten IX Governo konstitusional empenhado tebes duni atu lori kadoras mai Timor-Leste (TL), hodi prova ba mundo katak ne’e solução economicamente viável no segura.

Xefe orgaun ezekutivu hato’o kestaun ne’e liu husi nia deskursu iha ambitu aprezentasaun programa IX Governu konstitusional iha Parlamentu Nasional (PN), Tersa (18/07).

Primeiro Ministro Xanana Gusmão, hateten dezenvolvimentu Costa Sul nian sei sai sentru  atividade, iha setor petróleo no gás natural, ho estabelecimento base logística iha Suai, hanesan mós refinaria petrolífera ida no mós complexo petroquímico iha costa sul no instalasaun fábrika de gás natural liquefeito, gás ne’ebé sei mai husi Greater Sunrise, liu husi construsaun gasoduto, husi tasi okos, to’o Rai maran.

“Ho projeto Tasi Mane, sei mosu dezenvolvimentu iha costa sul tomak, ho construsaun cidades foun no infraestruturas de apoio”, tenik PM Xanana.

Nia hatutan, laós deit exploração, maibé iha ona fase de construção, no mós iha fáze operação de infraestruturas no serviços nebé sei mosu tan, sei cria postos de trabalho liu Rihun Limanulo, diretos no indiretos.

Tanba ne’e, País tomak sei beneficia husi projeto ida ne’e, la-ós deit kona-ba aumento do Produto Interno Bruto, maibé kona-ba dinâmica económica nebé fó ba produtividade husi fatores económicos oioin, nebé inclue mós subcontratação de serviços hanesan restaurantes, engenharia, segurança, fornecimento de combustível, serviços de gestão, profissionais no técnicos no necessidades iha produtos agrícolas – ne’e hotu atu  menciona deit balun.

Governo ida ne’e, determinado atu haré ba Tasi, husi ângulo seluk, tanba Tasi crucial tebes ba Ema nia moris! Tasi fó buat hotu mai ita: hahán, saúde, conetividade, entretenimento, inspiração no prosperidade.

Husi Tasi, iha setores lubuk ida nebé mosu hanesan motor ho potencial boot ba desenvolvimento sustentável. Husi setores tradicionais – hanesan pescas, portos, construção no transporte naval, atividades portuárias, turismo, petróleo no gás natural ba setores estratégicos  hanesan defesa no segurança  ba setores seluk hanesan biotecnologia, energias marinhas renováveis no, até mesmo, Tasi ho nia kbit atu halakon carbono.

Atu harí economia Tasi nebé sustentável, sai, tanba ne’e duni, oportunidade ida ba ita-nia País. Ha’u bele dehan mós katak… esperança ida!

Governo sei continua implementa campanha Ha’u nia Tasi, Ha’u nia Timor, atu sensibiliza kona-ba áreas marítimas de Timor-Leste, no sei fó prioridade ba elaboração Política ba Economia Azul de Timor-Leste, ho hanoin ba crescimento sustentável da nação, inclui preservação, conservação no uso sustentável iha ita-nia recursos oceânicos no ba promoção de iniciativas no programas, nebé tau matan ba sustentabilidade ambiental, económica e social.

Política ida ne’e sei presiza esforço conjunto no dinâmico husi vários ministérios no entidades públicas, liuliu sira nebé hetan responsabilidades iha área agricultura no pescas, meio ambiente, negócios estrangeiros, petróleo, administração estatal, defesa no segurança, atu assegura desenvolvimento nebé di’ak no sustentável da Economia Azul.

Programa ida ne’e mós sei dinamiza setor do Turismo, nebé sei alinha ninia estratégia ba atração turística no ba melhoria iha promoção de produtos e ofertas turísticas, turismo marítimo sustentável no ecoturismo de Timor-Leste.

Estratégia ida ne’e mós sei reforça ita-nia estratégia atu preserva no valoriza ita-nia recursos naturais, ita-nia biodiversidade,  hodi salvaguarda ho di’ak meio ambiente, terrestre no marítimo, ba  desenvolvimento sustentável da economia. Ana

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *